5 راه آسان تا رسیدن به خود مراقبتی

خود مراقبتی ، اصطلاحی که این روزها زیاد استفاده می شود !

اما آیا عمیقا مفهوم آن را درک کرده ایم و معنای درست مراقبت از خود را می دانیم ؟!

آیا واقعا مراقب خودمان هستیم ؟

در این مقاله با مفهوم خود مراقبتی ، چرایی آن و راه و رسم مراقبت از خود آشنا خواهیم شد !

خود مراقبتی چیست :

خود مراقبتی شامل هر کاری است که به شکل آگاهانه و منظم برای حفظ سلامت خود، از نظر جسمی، ذهنی، معنوی، اجتماعی و احساسی انجام می دهیم تا یک زندگی متعادل را تجربه کنیم .

چرا باید مراقب خودم باشم ؟

خودمراقبتی به معنای خودخواه بودن نیست ، و کاملا برعکس تصورات فرهنگ جامعه ی ما مراقبت از خود باعث ارتقا و بهبود عملکرد ما در جامعه در تمامی زمینه ها خواهد شد . در واقع من باید از خودم مراقبت کنم که بتوانم مراقب دیگران باشم ! بر خلاف تصوارت رایج میل به زیاد کار کردن ، از خودگذشتگی بیش از حد، محبت های نابجا به اطرافیان و …. زیاد هم خوب نیست. نداشتن تعادل بین جنبه های مختلف زندگی باعث استرس و فرسودگی خواهد بود. باعث بازدهی کمتر و بی نظمی بیشتری خواهد شد و ما را دچار هیجانات و احساسات منفی خواهد کرد .

– دنیایی که در ان زندگی میکنیم، جهانی پر از آسیب ها و مشکلات است و ما انسان ها نیز موجودات آسیب پذیری هستیم !

هرچه بیشتر از خودمان مراقبت کنیم، آسیب کمتری خواهیم دید .

– اطرافیان، خانواده، دوستان و … تا ابد مراقب ما نیستند و این خود ما هستیم که مسؤل مراقبت از خودمان هستیم

ضمن اینکه هیچ کس به اندازه ی خود ما با زیر و بم روح و روان و اتفاقات زندگی ما آشنا نیست و هیچ کس به خوبی خودمان نمیتواند دلسوز ما باشد

پس من بهترین مراقب برای خودم هستم !

– یکی از جنبه های مراقبت از خود ، مراقبت از روان ماست و هرچه که بیشتر از روح و روان خود محافظت بکنیم ، میزان کمتری از استرس و اضطراب را تجربه خواهیم کرد .

– خود مراقبتی باعث بهبود عملکرد ما در موقعیت های سخت و حل بهتر مسایل روزمره خواهد شد و درنتیجه بهره وری ما را در زندگی افزایش میدهد .

– کسی که خود مراقبتی دارد پیش از هر اتفاقی بهترین دوست خودش است.

مواظبت از خود یکی از راه های افزایش عزت نفس است و رابطه ی ما با خودمان را لذت بخش تر میکند . داشتن یک زمان اختصاصی در روز برای خود ، یکی از راه های افزایش احساس ارزش درونی است .

فواید و ضرورت مراقبت از خود

همانطور که گفته شد ، جهان اطراف ما جهانی پر از آسیب است و ما نیز موجوات آسیب پذیری هستیم و لازم است که هر روز از تمام جنبه های زندگی خود مراقبت لازم را داشته باشیم . داشتن یک روتین خودمراقبتی اثرات مثبتی روی همه ی جنبه های زندگی دارد

از تاثیرات مثبت و فواید دنبال کردن یک روال خودمراقبتی مشخص ، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• افزایش مقاومت در برابر بیماری ها
• کاهش فرسودگی شغلی
• کاهش مشکلات روحی و روانی
• افزایش احساس ارزشمندی
• بهبود خلق و خو
• حفظ سلامتی جسمی و روحی
• افزایش انرژی
• تمرکز بیشتر برای رسیدن به اهداف
• کاهش استرس
• بهبود تاب آوری
• بهبود روابط اجتماعی
• کاهش اضطراب و افسردگی
• بالا رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس
• افزایش شور و شوق و انگیزه در موفقیت
• تجربه ی جوانی سالم، ایمن و با نشاط
• انگیزه ی بیشتر برای درس خواندن
• داشتن آینده ی بهتر
• و …..

خودمراقبتی باعث می‌شود به شکل بهتر و موثرتری به امورات خود رسیدگی کنیم ، اولویت بندی درستی برای رسیدن به اهدافمان داشته باشیم و در نتیجه در بخش های مختلف موفق تر عمل کنیم .

انواع خودمراقبتی

با توجه به اساس خلقت بشر و چند بعدی بودن زندگی انسان ما به مراقبت از خود در جهات گوناگون حیات نیاز داریم .هر یک از ابعاد زندگی با توجه به نوع خود نیازمند شکل خاص و تکنیک های مراقبتی منحصر به فرد دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم .

خودمراقبتی جسمانی

بدن ما یکی از مهم ترین ارکان زندگی ماست ، ما در جسم خود زندگی میکنیم و گر بخواهیم فعالیت مداوم داشته باشیم باید بدن سالمی داشته باشیم. بخاطر داشته باشید که سلامت جسمانی تاثیر بسیار زیادی بر روی سلامت روان و ذهن ما دارد ، پس مهم است که از بدن خود محافظت کنیم . خودمراقبتی فیزیکی شامل جنبه های متفاوتی ؛ نحوه ی تغذیه ، میزان و کیفیت خواب و استراحت روزانه، میزان فعالیت و ورزش ، رفتن به معاینات دوره ای ، مصرف دارو ها و مکمل ها طبق تجویز پزشک و …. همگی بخشی از خودمراقبتی فیزیکی هستند .

برای داشتن یک روتین مراقبت از بدن خود باید این سوالات را از خودتان بپرسیم و میزان عملکردمان در مقابل سلامت بدنمان را بسنجیم

• آیا خواب کافی دارم ؟
• آیا تغذیه و رژیم غذایی سالمی دارم که نیاز بدنم را به خوبی تامین کند ؟
• آیا من واقعا مسئولیت سلامتی خودم رو به عهده دارم ؟
• به سلامت پوست و موی خود اهمیت می دهم ؟
• آیا به اندازه کافی ورزش و تحرک دارم ؟
• چکاپ دوره‌ای پزشکی را جدی می گیرم ؟
• در هنگام بیماری استراحت کافی دارم ؟
• آیا به تعطیلات می روم ؟
• از رفتارهای پرخطر پرهیز می کنم ؟

خودمراقبتی اجتماعی

اساس خلقت ما انسان ها ، بر زندگی و داشتن روابط اجتماعی است . پس اجتماعی بودن و روابط اجتماعی ، خود یکی از کلیدهای خود مراقبتی است. ارتباطات نزدیک برای آرامش فردی مهم است. بهترین راه برای پرورش و حفظ روابط نزدیک، صرف زمان و انرژی برای ایجاد روابط با دیگران است. اما، اغلب، وقت گذاشتن برای دوستان سخت است و وقتی زندگی شلوغ می شود، معمولا روابط اجتماعی یکی از اولین گزینه های مد نظر ما برای کنار گذاشتن و بدست آوردن زمان بیشتر است . البته که نمیتوان ساعات معین و الگوی مشخصی برای ارتباط با خانواده و دوستان مطرح کرد ، هر یک از ما نیازهای اجتماعی متفاوتی دارد .نکته کلیدی این است که متوجه شویم نیازهای اجتماعی مان چیست و زمان کافی برای ایجاد یک زندگی اجتماعی بهینه در برنامه خود اختصاص دهیم . روابط سمی و معیوب خود را قطع کنیم !

داشتن روابط اجتماعی مهم است ، اما نه هر شکلی از رابطه ! مهم تر از داشتن مراودات اجتماعی ، سالم بودن شکل این پیوند هاست .

برای ارزیابی خودمراقبتی اجتماعی، باید موارد زیر را در نظر بگیریم :

آیا زمان کافی را با دوستان و خانواده ی خود می گذرانم ؟

برای تقویت روابط خود با دوستان و خانواده چه می کنم ؟

آیا مراودات  اجتماعی سالمی دارم ؟

خود من در روابط برخوردهای درست و صحیحی دارم ؟

خودمراقبتی ذهنی

طرز فکر ما و چیزهایی که ذهن خود را با آنها پر می کنیم به میزان زیادی بر سلامت روانی ما تأثیر می گذارد. خودمراقبتی ذهنی شامل انجام کارهایی است که ذهن ما را هوشیار نگه می دارد، مانند معماها، یا یادگیری در مورد موضوعی که ما را مجذوب خود می کند. ممکن است دریابیم که خواندن کتاب یا تماشای فیلم هایی که به ما الهام می بخشد، ذهن ما را تقویت می کند. خودمراقبتی ذهنی همچنین شامل انجام کارهایی است که به ما کمک می کند از نظر روانی سالم بمانیم . برای مثال، تمرین خودگویی های مثبت ، مهربانی و پذیرش خود به ما کمک می کند گفتگوی درونی سالم تری داشته باشیم .

در اینجا چند سوال وجود دارد که باید در مورد مراقبت از خود به آن فکر کنیم:

آیا زمان کافی برای فعالیت هایی که از نظر ذهنی من را تحریک می کنند اختصاص می دهم ؟

آیا کارهای پیشگیرانه ای انجام می دهم که به من کمک کند از نظر روانی سالم بمانم؟

آیا خودم را همان گونه ای که هستم پذیرفته ام ؟

شکل گفتمان درونی من بار معنایی مثبت دارد یا منفی ؟

خودمراقبتی معنوی

معنویت یکی دیگر از ارکان مهم زندگی ماست. معنویت ممکن است به شکل های گوناگون در افراد و جوامع مختلف بروز پیدا کند ، از اعتقادت مذهبی تا ارزش های اخلاقی و اصول عرفان. تحقیقات نشان می دهد که سبک زندگی همراه با معنویت به طور کلی سبک زندگی سالم تری است. پرورش روحیه معنوی ما نیازی به سبک و سیاق خاص ندارد. این کار می‌تواند شامل هر چیزی باشد که به ما کمک می‌کند حس عمیق‌تری از معنا، درک یا ارتباط با کیهان پیدا کنیم. پس داشتن عادات خود مراقبتی معنوی مهم است ؛ مدیتیشن کنیم، بسته به اعتقادات مذهبی خود دعا بخوانیم و مناسک را به جا بیاوریم ، شکرگذاری کنیم و در فعالیت های عام المنفعه شرکت کنیم .

همانطور که زندگی معنوی خود را در نظر می گیریم ، از خود بپرسیم :

درباره زندگی و تجربیات خود چه سوالاتی از خود می پرسم ؟

آیا درگیر اعمال معنوی می‌شوم که آن را برآورده می‌کنم ؟

خودمراقبتی احساسی

احساسات یکی از بخش های خیلی مهم روح و روان ماست و هر یک در جایگاه خود اهمیت ویژه ای دارد. هیچ احساسی بد نیست ، هر احساس نشان دهنده ی واکنش ذهن و بدن در مقابل شرایط ماست و نباید هیچ یک از آن ها را (مثل خشم و غم ) به دلیل منفی بودن سرکوب کرد و یا فقط به احساس مثبت (مثل شادی و عشق ) بها داد . به عبارتی باید به خودمان اجازه ی تجربه ی همه ی احساسات خود را بدهیم .خود مراقبتی احساسی شامل فعالیت‌هایی است که به ما کمک می‌کند تا احساسات خود را ، چه مثبت و چه منفی به طور منظم بشناسیم و بیان کنیم. چه زمانی که با شریک زندگی یا دوست نزدیک خود در مورد احساس خود صحبت میکنیم ، یا زمانی را برای فعالیت های فراغتی که به ما در پردازش احساساتمان کمک می کند اختصاص دهیم. بنابراین لازم است که تمرینات خودمراقبتی عاطفی را در زندگی خود بگنجانیم.

هنگام ارزیابی راهبردهای خودمراقبتی عاطفی، باید این سؤالات را در نظر بگیریم:

آیا من روش های سالمی برای پردازش احساسات خود دارم؟

آیا به خودم اجازه ی تجربه ی احساس مختلف را می دهم ؟

آیا احساس مختلف خود را به خوبی می شناسم ؟

آیا فعالیت هایی را در زندگی خود گنجانده ام که به من کمک کند و من را سرحال و تازه نگهدارد ؟

جمع بندی

برای مراقبت از خود برنامه ریزی کنیم. خودمراقبتی یک استراتژی یکسان برای همه نیست. برنامه مراقبت از خود باید مطابق با نیازها و آنچه در حال حاضر در زندگی ما می گذرد تنظیم شود. یک طرح مراقبت از خود برای یک دانشجوی پرمشغله که همیشه از نظر ذهنی تحریک شده است و یک زندگی اجتماعی شلوغ دارد، ممکن است نیاز به تأکید بر خودمراقبتی فیزیکی داشته باشد. از سوی دیگر، یک فرد بازنشسته ممکن است نیاز داشته باشد که خودمراقبتی اجتماعی بیشتری را در برنامه خود جای دهد تا مطمئن شود که نیازهای اجتماعی او برآورده شده است. باید زندگی خود را به دقت بررسی کنیم  که کدام بخش از زندگی به توجه و مراقبت بیشتری نیاز دارد. همانطور که وضعیتمان تغییر می کند، نیازهای خود مراقبتی ما نیز به احتمال زیاد دست خوش تغییر خواهد بود. برای بهبود شرایط زندگی و جنبه های نادیده گرفته شده ی آن برنامه ریزی کنیم ؛ نیازی به تغییر یک باره ی همه ی ابعاد نیست ، کافی است با قدم های کوچک شروع کنیم و برای بهتر شدن زندگی و مراقبت از خود نقشه ی راه کوتاه مدت و بلندمدت داشته باشیم.

شما میتوانید برای کسب اطلاغات بیشتر مقالات چیشنهادی را بخوانید:

برای کنترل خطاهای شناختی، نیازی نیست حتما روانشناس باشید !