مهرطلبی چگونه زندگی شما را به ورطه ی نابودی می‌کشاند؟

9 راه رهایی از آن

مهربانی و مهر ورزیدن به دیگران، یکی از صفت های پسندیده ایست که همیشه مورد تشویق قرار می‌گیرد. خیلی از ما خود را فرد مهربانی می‌دانیم و معرفی می‌کنیم؛ ولی آیا مهربانی را به درستی می‌دانیم؟

خیلی از ما مرتب بخاطر دیگران از نیاز های خود چشم پوشی می‌کنیم و گمان می‌کنیم فرد مهربانی هستیم، آیا مهربانی به معنای قربانی کردن خود است؟ اگرچه ازخود گذشتگی نیز یکی از ویژگی های مثبت اخلاقی است اما وقتی گذشتن از خود شکل افراطی، مهربانی است!

کسی که همیشه نیازهای دیگران را نسبت به خواسته های خود ارجح بداند، مهربان نیست، او دچار تله ی مهرطلبی شده است!

مهرطلبی چیست و چه تفاوتی با مهربانی دارد ؟

تعریف لغت‌نامه‌ای از واژه‌ی « مهرطلب » این‌گونه است : « شخصی که از نظر عاطفی نیاز به راضی نگه داشتن بقیه حتی به قیمت قربانی کردن نیازها یا امیال خودش دارد. »

حتما شما هم افرادی را می‌شناسید که خیلی مهربان هستند، به همه محبت می کنند و حاضرند بخاطر اطرافیان خود حتی از منافع خود نیز بگذرند.

مثلا کسی که برنامه ی مهمی دارد اما به محض تماس دوستش، تمام برنامه ریزی های قبلی خود را بهم می‌ریزد تا به دیدن او برود و یا بعد از اتمام کار همکارش را تا مقصد دوری می‌رساند در حالی‌ که خودش برای کار مهمی برنامه دارد و با این کار احتمالا قرار خود را از دست می‌دهد .
این کار ها همه خوب هستند و کسانی که الگوی رفتاری این چنینی دارند افراد مهربان و خوش قلبی تلقی می شوند که همیشه از سوی اطرافیان تشویق می شوند و به ظاهر مورد ستایش اطرافیان قرار میگیرند.

در صورتی که واقعیت چیز دیگری است، نباید خوش قلبی و مهربانی را با مهرطلبی و از خود گذشتگی بیش از حد اشتباه گرفت.

کسی که مهربان باشد، بدون انتظار از جبران مهر می‌ورزد، او مهربان است صرفا به این دلیل که این کار حس خوبی به او می‌دهد .

در مقابل فرد مهرطلب انتظار جبران دارد، او مهربانی می‌کند نه به دلیل حس خوبی که پیدا می‌کند، او از محبت به دیگران دنبال تایید شدن توسط آن ها و دوست داشته شدن است. او برای رسیدن به این هدف، هر کاری می‌توانند برای دیگران انجام می‌دهد، حتی اگر لازم باشد از خواسته ها و نیازهای خودش هم صرف نظر می‌کند، اما مشکل از جایی شروع می‌شود که بازخورد مورد نظر خود را نمی‌گیرند و در نهایت این تلاش برای راضی نگهداشتن دیگران منجر به آسیب های روانی ، احساس تنهایی بیشتر و شکست در روابط او می‌شود .

علل و ریشه مهرطلبی: چرا از دیگران مهر طلب می‌کنیم؟

مهرطلبی مثل خیلی از مشکلات دیگر، ریشه در گذشته و کودکی افراد دارد و مهم ترین عامل شکل گیری آن تربیت خانوادگی است. در کنار این علت، تجربیات دیگر فرد نیز دز شکل گیری شخصیت مهرطلب نقش دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد :

• سبک تربیتی

کمتر پدر و مادری تعمدا به فرزند خود آسیب می‌زند اما متاسفانه به دلیل ناآگاهی والدین و تربیت غیراصولی سهوا این کار را انجام می‌دهند.

پدر و مادری که به کودک می‌آموزند برای دختر یا پسر خوب بودن، باید همیشه والدین خود را راضی نگه دارد به فرزند خود یاد می‌دهند که برای دوست داشته شدن باید از خواسته های خود بگذرند که این الگوی رفتاری در بزرگسالی نیز تکرار خواهد شد و از او یک شخصیت مهرطلب خواهد ساخت.

همچنین والدین سخت‌گیر که اجازه ی تصمیم گیری را از فرزند خود سلب می‌کنند، باعث می‌شوند او توان حل مسائل خود را نداشته باشد و ناچار برای عبور از چالش هایش محتاج دیگران باشد.

همچنین کودکانی که مهر و محبت لازم را از والدین نمی‌گیرند محتاج مهر و محبت اطرافیان می‌‌مانند و این نیاز به مهر و محبت را با خود به بزرگسالی هم می‌برند.

• نقش خواهر و برادران بزرگتر

همیشه هم پای والدین وسط نیست! گاهی فرد بخاطر زندگی با خواهر و برادری زورگو و قدرت‌ طلب درگیر مهرطلبی می‌شود، مخصوصا اگر فاصله ی سنی زیادی داشته باشند.

در چنین شرایطی فرزند کوچکتر همیشه مجبور به اطاعت از خواهر یا برادر بزرگتر خودش است. گاهی هم مجبور می‌شود برای حفظ امنیت روانی خود نظر مثبت او را جلب کند. چنین اموری باعث می‌شود کودک همین شیوه را برای سایر ارتباطات خود نیز به کار بگیرد .

• نقش اجتماع و مدرسه

گاهی تجربیات دوران کودکی فرد را به سمت مهرطلبی سوق می‌دهند. گاهی یک معلم ناآگاه که در دانش آموزان رقابت ناسالم ایجاد می‌کند، مستبد است و کودک را ناچار به اطاعت می‌کند و قدرت تصمیم گیری را در دانش آموز می‌گیرد می‌تواند روی تیپ شخصیتی کودک اثر بگذارد این اتفاق به خصوص زمانی که سن کودک کمتر است و سال‌های اولیه مدرسه را طی می‌کند بیشتر اتفاق میفتد. گاهی مراقبت کننده‌ای مانند پرستار، مادربزرگ یا پدربزرگ نیز می‌توانند چنین موردی را به وجود آورند.

نشانه های مهرطلبی را بشناسیم

• زیاد از حد معذرت خواهی کردن

یکی از شایع ترین نشانه های مهرطلبی معذرت خواهی زیاد از حد است .

اگر در مواردی که نقشی در آن ها نداشته اید، مدام در حال عذرخواهی هستید، احتمالا درگیر این مشکل هستید.

• توانایی نه گفتن

افراد دچار این مسئله برای راضی نگه داشتن دیگران حاضرند به سادگی از خواسته های بگذرند و معمولا در برابر درخواست آن‌ها پاسخ منفی نمی‌دهند حتی اگر خودش به دردسر بیفتد .

• تلاش بیش از حد برای خوشحال کردن دیگران

یکی دیگر از نشانه های این اختلال کوشش بسیار برای شاد کردن دیگران است. فرد مهرطلب اغلب برای خوشحالی دیگران از همه ی برنامه های شخصی خود می‌گذرد .

• تلاش برای جلب رضایت و تشویق دیگران

فرد مهرطلب بیش از هر کسی می کوشد تا تشویق و تمجید دیگران را به دست آورد. او عزت نفس کافی ندارد و تحسین نشدن از سوی دیگران احساس ناکافی بودن به او می دهد و دچار نارضایتی و غم می شود. البته چنین افرادی می کوشند تا احساسات منفی خود را نیز کاملا پنهان نمایند .

• موافقت همه جانبه با دیگران

عزت نفس پایین در افراد مهرطلب باعث می شود که در هر بحثی نظرات غالب را بپذیرد و حتی اگر عقیده متفاوتی داشته باشد از بیان کردن ان صرف نظر کنند. البته کار در این جا به اتمام نمی رسد و فرد برای پذیرفته شدن از سوی دیگران نظرات مخالف عقایدش را نیز می پذیرد و با آن ها موافقت می کند. این مسئله در نهایت می تواند فرد را مجبور به انجام کارهایی کند که در جهت ارزش های او نیست.

• احساس مسئولیت در مقابل احساسات دیگران

البته که صحبت ها و رفتار های ما در دیگران موثر است و لازم است در زندگی به این موضوع توجه کنیم تا از عواقب رفتارهایمان بر دیگران آگاه باشیم. اما در افراد مهرطلب حساسیت به تاثیر بر دیگران بیشتر از حد نیاز است.

برای ی مثال فرد مهرطلب همیشه رفتارهای خود را دلیل ناراحتی و غم اطرافیان خود می‌داند، فکر می‌کند اوست که مسئول احساس آن‌هاست و می‌کوشد احساس بد اطرافیانش را از بین ببرد.

افراد مهر طلب معمولا تحمل عصبانیت و دلخوری دیگران را ندارند و برای اینکه موجب دلخوری و ناراحتی اطرافیان خود نشوند، می کوشند تا خود را تغییر دهند و مطابق با نظر آن‌ها باشند. همین تغییر رفتار گاهی باعث سردرگمی دیگران می‌شود.

پیامدهای مهرطلب بودن: چرا نباید مهر طلب باشیم؟

جلب رضایت دیگران و خشنودکردن آن‌ها همیشه چیز بدی نیست و حتی برای داشتن رابطه‌ای سالم با عزیزانمان نیز لازم است. اما اگر این تلاش با هدف ترمیم عزت نفس و اعتماد به‌ نفس پایین خود یا تایید گرفتن از دیگران باشد یا خشنودی اطرافیان به بهای قربانی کردن خواسته ها و نیازهای خودتان باشد، این‌ جاست که باید نگران رفتارهای خود باشید.

در صورتی که بیش از اندازه وقت خود را برای کمک به دیگران و جلب پذیرش آنان صرف کنید، دیر یا زود پیامدهای زیر را تجربه خواهید کرد :

• خشم، خستگی و ناامیدی

اگر چه ممکن است از کمک‌کردن به دیگران لذت ببرید، اما زمانی که بعضی کارها را بااکراه یا صرفا به‌خاطر تعهد انجام می‌دهید، احساس ناامیدی و خستگی بر روانتان سایه خواهد انداخت.

این مسئله شما را در یک چرخه باطل می‌اندازد: از یک طرف از این‌که دیگران از شما سواستفاده می‌کنند عصبانی می‌شوید و از طرف دیگر با احساس دلسوزی و پشیمانی در حق خود دست‌وپنجه نرم خواهید کرد. این یکی از بدترین پیامدهای مهر طلبی است.

• اضطراب و استرس

تلاش برای راضی نگهداشتن دیگران، انرژی جسمی و ذهنی زیادی از شما می‌طلبد و باعث تحلیل ‌رفتن اعصاب و روانتان می‌شود. مدیریت همه این احساسات، اضطراب و استرس زیادی را ایجاد می‌کند.

اگر چه کمک به دیگران فواید زیادی برای سلامت روان دارد، اما در صورتی که نتوانید به‌اندازه کافی برای خود وقت بگذارید، ممکن است استرس بیش‌ از‌ حد، پیامدهای منفی برای سلامتی شما به‌همراه داشته باشد.

نگرانی و استرس علاوه بر اثرات مخرب بر جسم، قدرت عمل شما را هم کاهش می‌دهد.

خواندن مقاله آیا راهکارهای مدیریت استرس را می‌شناسید ؟ به شما کمک می‌کند با نگرانی و راهکارهای رهایی از نگرانی‌های آزاردهنده آشنا شوید و با استرس خود مبارزه کنید .

• تضعیف قدرت اراده

وقتی تمام انرژی و منابع ذهنی خود را برای اطمینان از خوشحالی دیگران صرف کنید، عزم و اراده کمتری برای تلاش در جهت دستیابی به اهداف خود خواهید داشت.

برخلاف تصور، قدرت اراده محدود است و اگر بیش از اندازه از آن برای خواسته‌ها و خشنودی دیگران استفاده کنید، دیگر چیزی برای نیازها و خواسته‌های خود نخواهید داشت.

• اصالت‌نداشتن

افراد مهرطلب‌ اغلب خواسته‌ها و نیازهای خود را پنهان می‌کنند و آن‌ها را براساس نیازهای دیگران تطبیق می‌دهند. این مسئله باعث می‌شود حس کنید خود واقعیتان نیستید و نقش بازی می‌کنید.

حتی ممکن است این احساس را در شما ایجاد کند که انگار خودتان را نمی‌شناسید. پنهان‌کردن احساسات واقعی‌تان، شناخت شما را برای دیگران دشوار می‌کند. این‌که خودتان باشید، بخش مهمی از هر رابطه نزدیکی‌ است.

• تجربه روابط ضعیف

تلاش دائم برای راضی نگهداشتن دیگران ممکن است باعث دلخوری شما شود. اگر چه دیگران از بخشندگی و مهربانی شما تعریف می‌کنند، اما به‌همان اندازه هم ممکن است لطف و توجه شما را بدیهی تلقی کنند. حتی ممکن است از شما سواستفاده کنند و خودشان متوجه این مسئله نباشند.

تنها چیزی که آن‌ها می‌دانند این است که هروقت به کمکی احتیاج داشته باشند، شما آماده ی خدمت رسانی هستید و این شرایط به روابط شما آسیب می‌زند.

درمان مهر طلبی: چگونه از مهرطلب‌بودن دست برداریم؟

علی‌رغم پیامدهای منفی که مهرطلبی برای زندگی ما به‌همراه دارد، خوشبختانه با چند راهکار ساده می‌توان با این مشکل روبه‌رو شد و آن را کنترل کرد.

۱. اگر نمی‌توانید به درخواست دیگران نه بگویید، برای خودتان وقت بخرید

تا به حال برایتان پیش آمده که دوستی از شما درخواست کمک کرده باشد و بلافاصله با درخواست او موافقت کرده باشید؛ اما بعدا خودتان را سرزنش کنید که چرا قبول کردم؟

اگر فرد مهرطلبی هستید، نباید فورا به درخواست دیگران پاسخ دهید. به‌جای پاسخ پیش‌فرض بله، تمرین کنید که به آنان بگویید: اجازه دهید کمی فکر کنم! می‌توانید به درخواست‌کننده بگویید که باید برنامه‌هایتان را بررسی کنید یا با همسر و خانوداه‌تان صحبتی داشته باشید.

طی این مدت می‌توانید خوب فکر کنید و جوابی بدهید که نه سیخ بسوزد و نه کباب! مهارت نه گفتن از جمله مهارت‌هایی‌ست که یادگیری آن برای هر کسی واجب است.

۲. به‌جای آن‌ که مستقیما نه بگویید، جواب‌های دیگری را انتخاب کنید

اگر نه گفتن برایتان دشوار است، در اولین قدم می‌توانید به‌جای آن‌که مستقیما درخواست کسی را رد کنید، جور دیگری به آن‌ها پاسخ دهید.

به‌عنوان مثال، وقتی دوستی شما را به شام دعوت می‌کند و ردکردن دعوت او برایتان سخت است، می‌توانید این‌گونه به او پاسخ دهید: «با یه پیاده‌روی عصرگاهی چطوری؟ »

در این حالت، علاوه بر این‌که برای خودتان وقت می‌خرید تا با تمرکز بیشتری درخواست طرف مقابلتان را بررسی کنید، نه‌ گفتن را هم تمرین خواهید کرد. توانایی نه گفتن، اصلی‌ترین مولفه ی کنترل مشکل شماست.

۳. از گفتن «نمی‌توانم» دست بردارید

بزرگ‌ترین اشتباهی که به‌عنوان یک مهرطلب می‌توانید انجام دهید این است که در پاسخ به درخواست‌های دیگران، از کلمه نمی‌توانم استفاده کنید:

• نمی‌توانم به شما کمک کنم،
• نمی‌توانم در فلان مهمانی شرکت کنم،
• نمی‌توانم در حال حاضر با شما صحبت کنم،
• و…

به‌جای نمی‌توانم، بهتر است از کلمه «نمی‌خواهم» یا «تمایلی ندارم» استفاده کنید. وقتی می‌گویید نمی‌توانم فلان کار را انجام دهم، این‌طور به‌نظر می‌رسد که بهانه می‌آورید.

این کار باعث می‌شود که افراد در خواسته خود بیشتر پافشاری کنند. «نمی‌خواهم» یا «تمایلی ندارم» از «نمی‌توانم» قوی‌تر هستند و طرف مقابل شما را به عقب‌نشینی وادار می‌کنند.

. 4 اهداف خود را بشناسید

وقتی اهداف هیجان‌انگیزی دارید که باید به آن‌ها لبیک بگویید، نه گفتن به دیگران راحت‌تر می‌شود. وقتی اهدافتان را به‌روشنی برای خود تشریح می‌کنید، می‌دانید که برای دستیابی به آن‌ها باید وقت بگذارید و در نتیجه، ردکردن درخواست‌های دیگران ساده‌تر می‌شود.

۵. افراد سمی را از زندگی خود حذف کنید

همه ما در زندگی‌مان با افراد سمی برخورد داشته‌ایم: افرادی که همواره متوقع هستند، دائما از ما درخواست کمک دارند و نمی‌توانند تحمل کنند که درخواستشان را رد کنیم، از مهربانی ما سواستفاده می‌کنند و در نتیجه، انرژی و وقت زیادی را از ما تلف می‌کنند.

اگر وجود فردی در زندگی شما حالتان را بد می‌کند یا به هر طریق دیگران به شما آسیب می‌رسانند، رفته‌رفته روابط‌تان را با آن‌ها کمرنگ و درنهایت قطع کنید.

۶. خودتان را در اولویت قرار دهید

برای کمک به دیگران، باید وقت و احساستان را فدا کنید. اگر مراقب خودتان نباشید، برای دیگران هم نمی‌توانید کاری انجام دهید. در اولویت قراردادن خواسته‌هایتان خودخواهی نیست، بلکه بخشی از یک زندگی سالم است.

هیچ اشکالی ندارد که فردی دلسوز و مهربان باشید، اما احترام‌گذاشتن و توجه به نیازهای خودتان هم مهم است. قدم‌گذاشتن در مسیر توسعه فردی، باعث می‌شود روی زندگی خودتان بیشتر متمرکز شوید و برای راضی‌کردن دیگران وقت تلف نکنید.

۷. دست از عذرخواهی‌کردن بردارید

روزانه چندبار از دیگران عذرخواهی می‌کنید؟ وقتی درخواست‌های دیگران برای رسیدگی به خواسته‌ها و اهداف خود را رد می‌کنید، نیاز نیست که عذرخواهی کنید یا حس شرمندگی داشته باشید.

شما برای خودتان زندگی می‌کنید؛ چیزی که هیچ‌کس دیگری جز خودتان قادر به انجام آن نیست. وقتی مطمئن هستید که هیچ کار اشتباهی انجام نداده‌اید، جای عذرخواهی نیست.

۸. تا زمانی که کسی از شما درخواست نکرده، برای کمک‌کردن به او داوطلب نشوید

مهرطلبی این‌گونه است که هر جا مشکلی وجود داشته باشد، شما آماده حل آن هستید. این بار سعی کنید تا صریحا از شما درخواست کمک نشده است، کاری نکنید.

۹.با یک درمان‌گر صحبت کنید

شکستن الگوهایی که توسط خودتان یا دیگران از ابتدای کودکی تا حالا در وجودتان شکل گرفته، کار ساده‌ای نیست. درمان‌گر می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید پشت این احساس شما چه چیزی نهفته است.

علاوه بر ریشه‌یابی، آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند که بر این مشکل غلبه کنید. صحبت با درمان‌گر، برای همه ما لازم است؛ حتی اگر فکر می‌کنیم با مشکلات روانی خاصی دست‌به‌گریبان نیستیم !

مهربان باشیم اما مهرطلب نه !

هر چند که «درخت دوستی باید نشاند» و «با دوستان مروت» داشت، اما نباید این مهرورزی‌ها به مهرطلبی تبدیل شوند. در غیر این صورت، چرخه باطل مهرطلبی، شما را در خود می‌بلعد و روانیْ خسته، فرسوده و افسرده باقی می‌گذارد.

در مقاله حاضر درباره مهر طلبی و علل آن صحبت کردیم و راهکارهایی را هم برای درمان این مسئله ناخوشایند به شما معرفی کردیم. آیا راهکار دیگری برای مقابله با مهرطلب‌بودن می‌شناسید؟